اندومتریوز چیست؟

اندومتریوز چیست؟

جراحی اندومتریوز

به لایه پوشاننده رحم، اندومترمی گویند.هر گاه این بافت در هر جایی غیر از این عضودیده شود به آن بیماری اندومتریوز گفته می شود. بطورمثال در حفره صفافی وبر روی تخمدان ها و روده ها. معمولا اندومتر یوز خود را به سه شکل نشان می دهد:

۱-کیست تخمدان(اندومتریوما)

۲-ضایعات عمیقی کف لگن که می تواندروده، مثا نه و واژن و مجاری ادراری داخل شکمی را درگیر می کند.(DIE)

۳-ضایعات سطحی اندومتریوز که می تواند صفاق (پرده پوشاننده احشای داخل شکمی)را درگیر کند بافت اندومتر نسبت به نوسانات هورمونی طی سیگل قاعدگی حساس است.این تغییرات هورمونی در انتهای هر سیکل منجر به ریزش اندومتر می شود،که بصورت خون قاعدگی از بدن دفع می گردد. همین نوسانات هورمونی در ضایعات اندومتریوز نیز باعث خونریزی،تورم،التهاب و نهایتأ به جا ماندن نسج جوشگاهی (اسکار) می شود.

علل ایجاد بیماری چیست؟

فرضیاتی که در ایجاداندومتریوزمطرح هستند عبارتند از:

۱-برگشت خون قاعدگی از طریق لوله های رحمی به سمت حفره شکمی

۲-دخالت سیستم ایمنی در ایجاد این بیماری

۳-انتقال سلول های اندومتریال از طریق سیستم لنفاوی

۴-تبدیل شدن سایر سلول ها به سلول های اندومتریال (متاپلازی سلومیک)

۵-در سال های اخیرآلودگی های محیط زیست را نیز ازعلل غیر قابل انکار این بیماری به شمارمی آورند.

ایا اندومتریوز با سرطان در ارتباط است؟

میزان ارتباط سرطان تخمدان در بیماران مبتلا بین ۹/۱-۳/۱درصد متفاوت است.که این خطر کمی بیشتر از جمعیت نرمال (۱%)می باشد.

آیا ژنتیک در ایجاد بیماری اثر دارد؟

شواهد فزاینده ای بیان می کنند که اندومتریوز بصورت نسبی یک بیماری ژنتیک است خطر ابتلاء بستگان درجه اول در اندومتریوز ۸برابر بر آورده شده است.

علائم بیماری چیست؟

این بیماری طیف وسیعی از علائم را ایجاد کرده و گاهی نیز می تواند بدون علامت باشد. علائم عبارتند از:

۱-دردهای ناحیه لگنی قبل و حین قاعدگی بویژه دردهای لگنی در خانم های جوانی که علیرغم مصرف مسکن و داروهای هورمونی درد ادامه دارد.

۲- درد هنگام نزدیکی

۳-خونریزی زیاد از قاعدگی ویا خونریزی های همراه لکه بینی

۴-دردحین دفع  ادرار و مدفوع در زمان قاعدگی

۵-کیست های ناحیه لگنی مقاوم به در مان های طبی

۶-ناباوری و از عوارض کمترشایع، سقط جنین است.

تشخیص بیماری چگونه است؟

در صورت مشاهده هر یک از علائم فوق یا مجموع های از آنها،پزشک خود را در جریان بگذارید پزشک با گرفتن شرح حال دقیق و انجام معاینات بالینی ودر صورت لزوم انجام آزمون های پاراکلینیکی به تشخیص این بیماری می رسداما تشخیص قطعی این بیماری از طریق جراحی به شیوه لاپاراسکوپی و تایید بافت شناسی مقدوراست.

درمان بیماری چگونه است؟

درمان این بیماری با توجه به سن بیمار:نوع،شدت،طول مدت علائم و در گیری ارگان های دیگرتعیین می شود. داروهای مسکن جهت کاهش درد،داروهای کاهنده واکنش اندومترنسبت به نوسانات هورمونی پیشنهاد می شوند.در صورتی که بیمار ناباورباشد، روش های کمک باروری برای او در نظرگرفته می شود.درمان انتخابی اندومتریوز،جراحی به روش لاپاراسکویی است.جراح قادر است ضایعات اندومتریوزی را از روی ارگان بر دارد. این اقدام روش تشخیصی و درمان اندومتریوز محسوب می شود.

در صورتیکه اقدام مقتضی در زمان مناسب صورت نگیرد،در مواردی بیماری پیشرفت می کندو گستردگی و عمق بیشتری می یابد، که به مراتب درمان دشوارتر می کند و اقدام تهاجمی تری برای از بین بردن آن باید اتخاذ شود .گاهی قابلیت باروری بیمار با خطر جدی مواجه می شود .هدف جراحی برداشتن تمام ضایعات قابل روءیت اندومتریوز و چسبندگی ها، کیست های تخمدانی اندومتریوزو ضایعات عمیق لگن و نهایتا بر گرداندن ساختمان طبیعی لگن میباشد.

آمادگی روده ای قبل از عمل جراحی چگونه است؟

با توجه به وسعت بالای عمل جراحی اندومتریوز و احتمال اسیب روده در حین عمل بهتر است روده بیمار آماده سازی شود که اماده سازی روده با مصرف آنتی بیوتیک های خوراکی از قبیل مترونیدازول و تتراسایکلین و پودرPEG و یا روغن کرچک انجام می شود.

خطرات لاپاراسکوپی چیست؟

همانند دیگر اعمال جراحی این عمل هم می تواند عوارضی داشته باشد . هر چند خطرات مربوط به این عمل کم هستند ،اما باید دانست که:

۱-ممکن در اثر مصرف داروهای بیهوشی مشکلاتی بوجود آید.

۲-ممکن است اعضای داخلی از جمله روده ، مثانه،عروق خونی اسیب ببیند ،در این صورت برای ترمیم اسیب وارد شده شاید عمل جراحی باز ضرورت یابد.

۳-ندرتأ انتقال خون یا کلستومی موقت(کیسه جهت دفع مدفوع به دنبال برداشتن بخشی از روده)ضرورت می یابد.

۴-امکان تشکیل لخته خون در لگن یا ساق پا و ایجاد امبولی ریه وجود دارد.

۵-عوارض عفونی پس از عمل ممکن است ایجاد شود . بسته به وضعیت بیمار و سوابق پزشکی اش،پزشک او را از دیگر خطرات احتمالی اگاه خواهد کرد.

 

عوارض عمل جراحی چیست؟

برداشتن ضایعات عمقی اندومتریوز نیازمند انجام عمل جراحی توسط تیم متخصص در درمان اندومتریوز است. لازم به ذکر است که در صورتیکه عمل جراحی لاپاراسکوپی بدون برداشت ضایعات عمقی انجام شود شانس عود بیمار خصوصأ علائم درد بیمار بسیار زیاد است.در صورتیکه بیمار به دلیل وجود ضایعات عمقی علائم بالینی پیدا کند ضروری است که این ضایعات در حین عمل جراحی برداشته شود.این ضایعات می توانند روده بزرگ،روده کوچک،اپاندیس،پرده صفاق کف لگن و روی مجاری ادراری(حالب)،مثانه،واژن،و حتی نقاط دور دست بدن را در گیر کند.

برداشت این ضایعات عمقی گاه با عوارضی مانند سوراخ شدن روده،آسیب مثانه، مجاری ادراری داخل شکمی (حالب)،اسیب اعصاب کف لگن ،عروق لگنی باشد.ممکن است در چند روز پس از عمل جراحی بیمار دچارعوارضی مثل التهاب پرده صفاق داخل لگن و شکم (پریتونیت)شود. که نیاز به اقدام سریع و گاهی جراحی باز شکم دارد.

در صورتیکه در اقدامات تشخیصی اندومتریوز مشخص شود که اندومتریوز به داخل روده بزرگ نفوذ کرده است،تیم تخصصی جهت تکمیل درمان  بیمارو پاک شدن ضایعات لگن وروی روده بیمار اقدام به برداشتن قسمت در گیر روده(رزکسیون روده) می کنند، لازم به ذکر است که در اکثریت موارد این عمل به صورت لاپاراسکوپی انجام می شود.ولی به ندرت و بنا به ضرورت ایجاد شده در حین عمل جراحی ،ممکن است این قسمت از عمل به جراحی باز انجام شودوگاهأ بیماران بطور موقت نیاز به یک کیسه بنام کلستومی جهت خروج مدفوع داشته باشند.از عوارض زودرس پس از عمل جراحی روده و آناستوموز، و پریتونیت یا تحریک شکم به دلیل نشت از اطراف محل آناستوموز و نیاز به جراحی مجدد می باشد. از عوارض دیررس آن افزایش تعداد اجابت مزاج (بیشتر از ۳ بار در روز ) است و یا یبوست (کمتر از یکبار در ۵ روز)است. فیستول رکتوم به واژن هم در موارد نادر ممکن است رخ دهد . انسداد روده هم از عوارض عمل می تواند باشد. در موارد اسیب مثانه ممکن است احتباس ادراری اتفاق بیفتد در این گونه موارد بیمار نیاز به سوند گذاری متناوب دارد. فقدان حس مثانه و فشار مثانه در طی ادرار کردن از عوارض شایع پس از عمل است.اسیب اعصاب مثانه ،مثانه نوروژنیک یا عصبی ایجاد می کند.از عوارض شایع پس از عمل کاهش در ادرار کردن ،عفونت ادراری یاتب و رفلاکس مثانه به حالب (باز پس زدن ادرار از مثانه به حالب)است. در موارددرگیری داخل حالب توسط اندومتریوز ممکن است نیاز به ترمیم و اتصال مجدد حالب به مثانه لازم  شود . پس از اینگونه اعمال جراحی هم انسداد در محل اتصال می تواند رخ دهد. اسیب حالب طی عمل در ۹/۰%موارد رخ می دهد و ممکن است نیاز به برداشتن یک سوند (استنت)داخل مجاری ادراری باشد .تورم کلیه ها یا هیدرونفروز ممکن است . در حوالی عمل رخ دهد و جراحی مجدد حالب در صورت انسداد مجاری ادراری ممکن است نیاز باشد.

عوارض عمل جراحی اندومتریوز روی تخمدان چیست؟

گرچه باقی مانده یک دهم تخمدان برای حفظ عملکرد و باروری آن ممکن است کافی باشد نگرانی های فزاینده ای و جود دارد که برداشتن کیست تخمدان با برداشت همزمان یا تخریب بافت تخمدانی طبیعی ممکن است.

ذخیره فولیکول تخمدان را کاهش داده و باروری را کم کند . خطر نارسایی تخمدان پس از جدا سازی دو طرفه کیست های اندومتریوزی تخمدان در حدود ۵/۲%است.

عود بیماری در چه حد است؟

با توجه به ناشناخته بودن علل اندومتریوز، پیش بینی یا تعیین احتمال بازگشت بیماری میسر نیست با این حال باید دانست که عود بیماری در درازمدت و پس از ایجاد مجدد بافت اندومتریوز محتمل خواهد بود و در صورت درمان کامل جراحی ،علائم بیماربه مدت حداقل چند سال تا چند ده سال از میان خواهد رفت.بازگشت زود هنگام علائم بیماری معمولا ناشی از درمان جراحی نا کامل و باقی ماندن بافت اندومتریوز قبلی و رشد مجدد آن است و با پدیده عود متفاوت است. میزان کلی عود اندومتریوز در مطالعات با مدت پیگیری طولانی تر از ۲ سال ۲۵%-۵% بوده است.

چه عواملی از عود پس از درمان جراحی می کاهد؟

مصرف مرتب قرص های جلو گیری از بارداری یا آمپول های آگونیستGnRh(دکاپپتیل و……)حداقل به مدت ۶ماه بطور موثری از عود اندومتریوز  می کاهد. میزان عود پس از عمل در طی ۳ سال برای قاعدگی دردناک نزدیکی عمقی دردناک و درد لگنی بین ۳۰%-۱۵% متغیر است و این میزان موقعی به حداقل می رسد که ضایعه برداشته شود وقتی هدف اصلی از درمان جراحی برای اندومتریوز تسکین درد است و حاملگی یک هدف فوری نمی باشد درمان طبی پس از عمل جراحی ممکن است ارزشمند باشد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *